Sự thay đổi lớn đã đến: Xe máy điện Việt Nam "tăng tốc" trước lộ trình hạn chế xe xăng Hà Nội

Áp lực từ lệnh cấm, cơ hội cho điện hóa

Kể từ 1/7/2026, hàng trăm nghìn người dân Hà Nội trong khu vực Vành đai 1 sẽ phải nói lời tạm biệt với chiếc xe máy xăng quen thuộc. Lộ trình này sẽ mở rộng sang Vành đai 2 (2028) và Vành đai 3 (2030), tạo ra một nhu cầu chuyển đổi phương tiện khổng lồ. TP.HCM cũng đang ráo riết nghiên cứu phân vùng hạn chế xe xăng tại các khu trung tâm, ưu tiên năng lượng sạch. Đây không còn là dự báo xa vời, mà là áp lực hiện hữu buộc người dân và doanh nghiệp phải hành động.

Hành trình từ "xe học sinh" đến phương tiện phổ thông

Thị trường xe máy điện Việt Nam khởi đầu khiêm tốn từ đầu những năm 2000, chủ yếu là xe nhập khẩu giá rẻ từ Trung Quốc. Bước ngoặt thực sự đến sau năm 2010 với sự ra đời của loạt thương hiệu nội địa đầu tư bài bản: Dibao (2011), Pega (2012), DK Bike (2014), Anbico (2015). Song, mốc son quan trọng là năm 2018 khi "người khổng lồ" VinFast bước chân vào cuộc chơi, cùng lúc với các startup đầy tiềm năng như Selex Motors và Dat Bike (2019). Họ không chỉ mở rộng phân khúc từ học sinh lên người đi làm, mà còn nâng tầm chất lượng, thiết kế và dịch vụ.

Bức tranh cạnh tranh: Việt Nam lên ngôi, "ông lớn" Nhật Bản thận trọng

Bên cạnh các thương hiệu Việt đang dẫn đầu, thị trường cũng chứng kiến sự hiện diện mạnh mẽ của những "gã khổng lồ" Trung Quốc như Yadea và Tailg với các nhà máy quy mô lớn tại Bắc Giang, Hưng Yên. Tuy nhiên, điều đáng chú ý là sự thận trọng của các hãng Nhật Bản vốn thống trị thị trường xe xăng. Yamaha mới có Neo's (từ cuối 2022, ~50 triệu), Honda vừa giới thiệu ICON e: (4/2025, ~27 triệu). Trong khi đó, Suzuki, SYM, Piaggio vẫn chưa tung ra sản phẩm thương mại xe máy điện nào tại Việt Nam. Sự chậm chân này mở ra cơ hội lớn cho các thương hiệu nội địa và Trung Quốc chiếm lĩnh thị phần.

Xe máy điện ICON e sản xuất tại Việt Nam

Thị phần tăng trưởng, nhưng hạ tầng vẫn là thách thức

Theo thống kê của Dat Bike (2024), xe máy điện hiện chiếm khoảng 10% tổng lượng xe máy lưu thông. VinFast, hãng duy nhất công bố doanh số, bán được gần 71.000 xe máy điện năm 2024 - con số ấn tượng nhưng mới chỉ tương đương 3% so với tổng doanh số xe xăng của 5 thành viên VAMM (2,65 triệu xe). Nghiên cứu của ICCT (2022) càng nhấn mạnh tiềm năng: xe hai bánh chiếm tới 72,6% phương tiện tại Hà Nội và 82% tại TP.HCM.

Tuy nhiên, thách thức lớn nhất không nằm ở sản phẩm, mà ở hạ tầng sạc. Hiện chỉ VinFast đầu tư hệ thống trạm sạc rộng khắp cả nước. Các hãng khác như Dat Bike mới bắt đầu triển khai, tập trung chủ yếu ở TP.HCM. Đại diện Honda thẳng thắn chia sẻ: "Lệnh cấm tạo áp lực lớn về chi phí, hậu cần và đặc biệt là hạ tầng sạc còn nhiều hạn chế."

VinFast chiếm ưu thế thị trường với hệ thống trạm sạc phủ rộng 

Chính sách hỗ trợ: Chìa khóa thúc đẩy chuyển đổi

Khác với ô tô điện được miễn lệ phí trước bạ đến 2/2027 (Nghị định 10/2022), xe máy điện vẫn chưa có chính sách ưu đãi cụ thể từ Chính phủ. Nhận thức rõ điều này, Hà Nội đang nghiên cứu gói hỗ trợ thiết thực cho khoảng 450.000 cư dân Vành đai 1, bao gồm giảm lệ phí trước bạ, hỗ trợ chi phí đăng ký và đẩy mạnh quy hoạch trạm sạc công cộng. Đây được kỳ vọng là động lực quan trọng giúp quá trình chuyển đổi diễn ra thuận lợi.

Xe máy điện vẫn chưa có chính sách ưu đãi cụ thể từ Chính phủ

Thị trường đổi chiều: từ định hướng đến hành động thực tế

Lộ trình xanh của Hà Nội đánh dấu bước chuyển mình rõ rệt. "Không còn là những tín hiệu mang tính định hướng, đây là thời điểm mà cả doanh nghiệp lẫn người tiêu dùng bắt đầu cân nhắc thực chất về việc thay đổi phương tiện di chuyển." Xe máy điện giờ đây được nhìn nhận là một lựa chọn hợp lý, không chỉ là giải pháp tình thế, nhờ mẫu mã đa dạng, trải nghiệm lái vượt trội và chế độ hậu mãi chuyên nghiệp.

Việc cấm xe xăng tại Vành đai 1 có thể không tạo ra "cơn sốt" ngay lập tức, nhưng chắc chắn đặt nền móng cho sự thay đổi hành vi tiêu dùng bền vững. Thị trường sẽ tự điều chỉnh khi người dân dần quen với phương tiện điện, còn doanh nghiệp chủ động cải tiến sản phẩm và đầu tư hạ tầng. Trong cuộc đua này, những thương hiệu có sự chuẩn bị bài bản sẽ vươn lên dẫn đầu.

Mở ra chương mới

Hành trình chuyển đổi xe máy điện tại Việt Nam, đặc biệt ở Hà Nội, đã chính thức bước sang trang mới với những động lực mạnh mẽ từ chính sách. Thành công cuối cùng sẽ phụ thuộc vào sự đồng hành giữa chính quyền (chính sách hỗ trợ, hạ tầng), doanh nghiệp (sản phẩm chất lượng, dịch vụ tốt) và quan trọng nhất, là trải nghiệm thực tế của người dân. Khi xe máy điện chứng minh được sự tiện lợi, hiệu quả và phù hợp trong từng bước chân đô thị, quá trình chuyển đổi sẽ diễn ra tự nhiên, ổn định và bền vững. Cuộc đua đã bắt đầu, bạn đã sẵn sàng?