Siêu dự án 1.000 tỷ USD: Tham vọng kiến tạo "xương sống" hạ tầng thế kỷ 21 của Trung Quốc

🔋 1. Năng lượng tái tạo: "Cú chuyển mình xanh" từ sa mạc

• Siêu trang trại gió - mặt trời: Đầu tư 3.000 tỷ NDT cho giai đoạn 2 của dự án sa mạc phía Bắc, hướng tới sản lượng điện tái tạo tương đương toàn châu Âu hiện tại vào 2030.

Trang trại điện mặt trời lớn nhất thế giới ở Tân Cương, Trung Quốc. Ảnh AFP

• Truyền tải siêu cao áp: Xây dựng 13 đường dây 500kV đưa điện từ sa mạc tới vùng duyên hải phía Đông, giải quyết nghịch lý "dư thừa năng lượng nhưng thiếu lưới điện".

Công nhân bảo dưỡng đường dây điện trên cao ở Trung Quốc

• Tổng đầu tư "xanh": Đạt 2.600 tỷ NDT/năm, chiếm 38% ngân sách hạ tầng quốc gia.

Công nghệ nổi bật: Hệ thống AI quản lý phân phối điện theo thời gian thực, tích hợp với trung tâm dữ liệu "East Data West Computing".

Mô hình trung tâm dữ liệu dưới đáy biển Trung Quốc đang xây dựng. Ảnh: CGTN

🚄 2. Giao thông: Mạng lưới kết nối "xuyên địa hình"

Đường sắt cao tốc trở nên phổ biến ở Trung Quốc giúp kết nối các vùng tốt hơn

• Đường sắt cao tốc (ĐSCT): 45.000 km đang vận hành – dài gấp đôi phần còn lại của thế giới – với mục tiêu mở rộng lên 70.000 km vào 2035.

• Dự án "thách thức địa lý": Tuyến ĐSCT Tứ Xuyên - Tây Tạng (chi phí 320 tỷ NDT) vượt độ cao 3.000m, xuyên 50 đường hầm và 121 cầu cạn.

• Hạ tầng "thông minh hóa": Lắp đặt cảm biến IoT trên 100% đường cao tốc, kết hợp hệ thống cảnh báo tai nạn tự động và trạm sạc xe điện mỗi 50km.

Vận tải đô thị: Mạng lưới metro tại 40 thành phố vận chuyển 3,68 tỷ lượt khách/năm – cao nhất lịch sử.

Một ga tàu cao tốc ở Trung Quốc

💧 3. Quản lý nước: Kỳ tích kỹ thuật dưới lòng đất

• Hầm dẫn nước dài nhất thế giới: 200 km nối sông Dương Tử với hồ chứa phía Bắc, sâu 1.000m, cung cấp thêm 122 triệu m³ nước/năm (gấp 5 lần nhu cầu của Đức).

• Giải quyết khủng hoảng kép: Vừa chống hạn hán miền Bắc, vừa ngăn lũ lụt miền Nam thông qua 30.000 dự án thủy lợi tạo việc cho 1 triệu lao động.

Một phần dự án kênh dẫn nước Bắc-Nam của Trung Quốc. Ảnh: Getty

Kiến trúc ngầm: Thiết kế đường hầm đa lớp chống động đất cấp 8, tích hợp hệ thống lọc nước tự động.

🏙️ 4. Đô thị tích hợp: Công nghệ lõi trong "thành phố xanh"

• Khu công nghiệp chip Thanh Đảo: Ưu tiên sản xuất bán dẫn với chính sách miễn phí mặt bằng, nhưng đối mặt thách thức thiếu nhân lực trình độ cao.

Khu công nghiệp chip Thanh Đảo, Trung Quốc

• Mô hình "3 trong 1": Kết hợp không gian làm việc (công nghệ), sinh thái (công viên năng lượng mặt trời) và dân cư (căn hộ thông minh) tại các đặc khu kinh tế.

Không gian xanh ngày càng được ưu tiên trong công tác phát triển đô thị tại Trung Quốc. Ảnh: Getty

• Hạ tầng kỹ thuật số: Đầu tư 400 tỷ NDT/năm cho trung tâm dữ liệu, phủ sóng 5G tại 100% đô thị loại 1 trở lên.

Bài học từ thất bại: Dự án Forest City (Malaysia) trị giá 100 tỷ USD thành "thành phố ma" do thiếu kết nối đa chức năng và phụ thuộc khách Trung Quốc.

Forest City (Malaysia) vắng vẻ không bóng người

⚖️ 5. Tác động kinh tế - xã hội: Lợi ích và tranh cãi

• Kích thích việc làm: Tạo 1 triệu công việc ngắn hạn trong xây dựng, 200.000 vị trí vận hành dài hạn.

• Nợ công địa phương: Chiếm 33% ngân sách từ trái phiếu, dẫn đến rủi ro tài chính khi dự án chậm hoàn vốn.

• Toàn cầu hóa hạ tầng: Trung Quốc chi 679 tỷ USD cho dự án nước ngoài (2013-2021), gấp 9 lần Mỹ, nhưng bị chỉ trích vì ô nhiễm và nợ đọng.

Bài học cho quy hoạch kiến trúc tương lai

Trung Quốc đang chứng minh hạ tầng không chỉ là đường xá hay nhà máy, mà là hệ thống tích hợp công nghệ - sinh thái - con người. Thành công hay thất bại của những siêu dự án này sẽ định hình nguyên tắc thiết kế đô thị toàn cầu:

• Ưu tiên tính linh hoạt: Không gian đa chức năng thay thế công trình cứng nhắc.

• Cân bằng lợi ích: Giữa tăng trưởng kinh tế và bền vững môi trường.

• Con người là trung tâm: Thay vì tập trung vào quy mô "khủng".

"Trao quyền cho thế hệ trẻ trong thiết kế đô thị không còn là lựa chọn - đó là tất yếu" - Thông điệp Ngày Kiến trúc Thế giới 2024.