Blockchain và AI: Giải pháp cho doanh nghiệp trước quy định chống phá rừng của EU

Theo quy định, các doanh nghiệp khi xuất khẩu cà phê, ca cao, cao su hay dầu cọ sang EU phải chứng minh các sản phẩm này không liên quan đến nạn phá rừng bằng cách cung cấp thông tin chính xác về khu vực sản xuất và dữ liệu về toàn bộ chuỗi cung ứng. 

Mặc dù đã có quyết định gia hạn thời hạn thực thi (đến cuối năm 2025 cho các công ty lớn và giữa năm 2026 cho doanh nghiệp nhỏ) nhưng quá trình chuẩn bị vẫn đang là một thách thức nan giải với nhiều doanh nghiệp. Bởi vì chuỗi cung ứng thường trải dài qua nhiều quốc gia, bao gồm hàng nghìn nhà cung cấp nhỏ lẻ với mức độ số hóa còn thấp, khiến việc thu thập và xác minh dữ liệu trở nên khó khăn.

Báo cáo tháng 4 của Morningstar cho thấy chỉ có 16% doanh nghiệp thực phẩm sở hữu chương trình chống phá rừng bài bản. Trong khi đó, gần 60% còn chưa triển khai hoặc đang vận hành ở mức tối thiểu. Điều này cho thấy khoảng cách rất lớn giữa yêu cầu của EUDR và năng lực đáp ứng của phần lớn doanh nghiệp.

Trong bối cảnh đó, công nghệ blockchain và AI đang được xem là một giải pháp cho vấn đề này. Blockchain có thể tạo ra hệ thống lưu trữ dữ liệu minh bạch, từ đó giúp doanh nghiệp truy xuất nguồn gốc nguyên liệu rõ ràng và tin cậy. Khi kết hợp với AI, các hệ thống này có thể phân tích và xử lý dữ liệu chuỗi cung ứng theo thời gian thực, đồng thời giảm thiểu sai sót trong quá trình báo cáo.

Một số AI hiện nay còn tích hợp dữ liệu vệ tinh để theo dõi biến động môi trường tại các khu vực có nguy cơ cao. Việc này sẽ giúp doanh nghiệp chủ động kiểm tra từ xa, mà không phải đến tận nơi để kiểm tra thủ công tốn kém. Ngoài ra, AI cũng có thể tự động hóa phần lớn quy trình báo cáo, giảm nhẹ gánh nặng cho các doanh nghiệp khi tuân thủ quy định chống phá rừng của EU.

Tuy nhiên, việc áp dụng các giải pháp công nghệ hiện đại vẫn còn đối mặt với nhiều thách thức, đặc biệt tại các quốc gia đang phát triển. Phần lớn nhà cung cấp nguyên liệu tại đây là những đơn vị quy mô nhỏ, với các hạn chế về nguồn lực. Họ khó có khả năng đáp ứng các yêu cầu khắt khe về truy xuất nguồn gốc theo chuẩn EUDR.

Nếu không được hỗ trợ kịp thời, những nhà cung cấp này có nguy cơ bị loại khỏi chuỗi cung ứng toàn cầu, làm gián đoạn dòng chảy thương mại và gây thiệt hại cho cả hệ sinh thái sản xuất.

Một số tổ chức công nghệ đang chủ động xây dựng các nền tảng hỗ trợ nông dân và nhà cung cấp nhỏ, từ đào tạo quy định EUDR đến cung cấp công cụ thu thập dữ liệu phù hợp với nguồn lực thực tế. Nếu những công nghệ này được nghiên cứu thành công sẽ giúp thu hẹp khoảng cách và thúc đẩy sự tham gia của các nhà cung ứng nhỏ lẻ.

Với xu hướng toàn cầu hóa và gia tăng áp lực từ các chính sách môi trường, việc áp dụng công nghệ để đảm bảo minh bạch trong chuỗi cung ứng là một phần thiết yếu trong chiến lược phát triển của doanh nghiệp. Nếu được triển khai đúng cách, AI và blockchain có thể không chỉ giúp doanh nghiệp tuân thủ luật định, mà còn góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp trên thị trường toàn cầu.